Przedstawiamy – oczywiście w dużym skrócie i w formie uproszczonej – odpowiedzi na kilka najważniejszych kwestii związanych z procedurą złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy.

Zgodnie z ustawą prawo upadłościowe, w jej brzmieniu obowiązującym na dzień 24 marca 2020 r. upadłość może być ogłoszona w stosunku do przedsiębiorcy, który stał się niewypłacalny i wobec którego złożono wniosek o ogłoszenie upadłości.

Upadłość może zostać zatem ogłoszona zarówno wobec osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, jak i w stosunku do osób prawnych (spółka z o.o., spółka akcyjna) i innych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna).

Kto jest uprawniony do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy?

Do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości uprawniony jest sam przedsiębiorca, każdy z jego wierzycieli osobistych, a także osoby określone w ustawie prawo upadłościowe m.in. w odniesieniu do spółek. W przypadku spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej do złożenia wniosku uprawniony jest każdy ze wspólników odpowiadających bez ograniczenia za zobowiązania spółki. Co do zasady są to zatem wspólnicy spółki jawnej, partnerzy oraz komplementariusze. W przypadku osób prawnych oraz innych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (a więc w odniesieniu do wszystkich rodzajów spółek) do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości uprawniony jest także każdy, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw spółki i do jej reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami. Do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości uprawniony (a niejako zobligowany) jest zatem także każdy członek zarządu spółki.

Kiedy należy złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy?

Dłużnik – a także każdy podmiot uprawniony do złożenia wniosku w jego imieniu na podstawie przepisów ustawy prawo upadłościowe – zobowiązany jest złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości w terminie 30 dni od dnia wystąpienia podstawy do ogłoszenia upadłości, czyli od dnia wystąpienia stanu niewypłacalności.

Czym jest stan niewypłacalności i kiedy występuje?

Zgodnie z ustawą prawo upadłościowe przez niewypłacalność należy rozumieć stan, w którym przedsiębiorca utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych (a więc takich, których termin zapłaty już nadszedł) zobowiązań pieniężnych. Nieistotne jest, czy przedsiębiorca nie wykonuje wszystkich zobowiązań, czy też tylko niektórych z nich. Nieistotny jest także rozmiar niewykonywanych zobowiązań; nawet niewykonywanie tych o niewielkiej wartości oznacza jego niewypłacalność w rozumieniu ustawy, a w konsekwencji – potencjalną odpowiedzialność przedsiębiorcy na gruncie przepisów, którym zostanie poświęcona odrębna analiza. Dla określenia stanu niewypłacalności bez znaczenia jest przyczyna niewykonywania zobowiązań. 

Prawo upadłościowe przewiduje przy tym kilka domniemań, które niejako ułatwiają stwierdzenie czy doszło do powstania stanu niewypłacalności. Co należy podkreślić, domniemania te są szczególnie istotne w przypadku dochodzenia przez wierzycieli roszczeń odszkodowawczych od osoby, która była zobowiązana do złożenia wniosku o upadłość przedsiębiorcy. Domniemywa się, iż dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań (stał się niewypłacalny) w przypadku wystąpienia choćby jednej z poniższych okoliczności, tj. gdy:

• opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych dłużnika przekracza trzy miesiące;
• zobowiązania pieniężne spółki przekraczają wartość jej majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

Posiadanie majątku a niewypłacalność

Oceny dotyczącej możliwości wykonywania zobowiązań pieniężnych należy  dokonywać uwzględniając faktyczną zdolność płatniczą. Brak środków pieniężnych w kasie i na rachunkach bankowych na pokrycie bieżących zobowiązań, przy jednoczesnym braku możliwości uzyskania środków pieniężnych np. z tytułu spłaty zobowiązań przez kontrahenta, w konsekwencji zbycia składniku majątku lub w związku z zaciągnięciem kredytu utrzymujący się ponad trzy miesiące może zostać zakwalifikowany jako stan niewypłacalności, nawet jeśli przedsiębiorca posiada znaczne – ale niewymagalne jeszcze – wierzytelności wobec kontrahentów. W takim przypadku wraz z upływem trzeciego miesiąca opóźnienia, rozpocznie się 30-dniowy termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Istotnym jest, że posiadanie majątku przez przedsiębiorcę nie stanowi przesłanki dyskwalifikującej złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości – wręcz przeciwnie nieposiadanie przez niewypłacalnego przedsiębiorcę majątku niewystarczającego na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarczającego jedynie na zaspokojenie tych kosztów podlega oddaleniu. Celem postępowania upadłościowego jest bowiem nie tylko „oddłużenie” dłużnika, ale też zaspokojenie wierzycieli.

Jak i gdzie złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy?

Wniosek o ogłoszenie upadłości spełniający wymogi formalne właściwe dla każdego pisma procesowego oraz te określone w art. 22 ustawy prawo upadłościowe, a także zawierający potwierdzenie uiszczenia zaliczki na wydatki, dodatkowe dokumenty, o których mowa w art. 23 ustawy prawo upadłościowe oraz oświadczenie co do prawdziwości danych składa się do sądu rejonowego właściwego miejscowo według głównego ośrodka podstawowej działalności przedsiębiorcy-dłużnika.

Głównym ośrodkiem podstawowej działalności jest zgodnie z ustawą prawo upadłościowe miejsce, w którym dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jako takie jest rozpoznawalne dla osób trzecich. Przyjmuje się także domniemanie, że w przypadku osoby prawnej oraz tzw innych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną domniemywa się, że głównym ośrodkiem jej podstawowej działalności jest miejsce siedziby. Natomiast w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą lub zawodową domniemywa się, że głównym ośrodkiem jej podstawowej działalności jest główne miejsce wykonywania działalności gospodarczej lub zawodowej.

Jeśli są Państwo zainteresowani omówieniem szczegółów dotyczących kwestii złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez przedsiębiorcę zachęcamy do kontaktu z Kancelarią.

autor: aplikant radcowski Michał Manista

Lange Kancelaria Prawna Spółka Partnerska Radcowie Prawni
Powyższy artykuł nie stanowi porady prawnej ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa, a jego charakter jest wyłącznie informacyjny.
Treść artykułu odzwierciedla poglądy i stanowisko autora związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prawnych oraz prasowych.
Zarówno Lange Kancelaria Prawna Spółka Partnerska Radcowie Prawni, jak i autor wpisu nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych po zapoznaniu się z powyższym artykułem, bądź na jego podstawie.

ŹRÓDŁA:

• ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe (tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 498 ze zm.);

źródła obrazu

• Stressed young businessman overworking: https://pl.freepik.com/darmowe-zdjecie/zestresowany-mlody-biznesmen-przepracowania_3277783.htm#page=1&query=sad%20businessman&position=6