Postępowanie o zatwierdzenie układu – najczęściej wybieranym postępowaniem restrukturyzacyjnym w 2023 r.
Informacje ogólne
Postępowanie o zatwierdzenie układu („PZU”) stanowi jedno z czterech postępowań restrukturyzacyjnych przewidzianych w polskim prawie restrukturyzacyjnym. Podobnie jak w przypadku pozostałych postępowań restrukturyzacyjnych, celem PZU jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością. Dzięki PZU przedsiębiorstwo dłużnika, znajdujące się w trudnej sytuacji finansowej, poprzez zastosowanie mechanizmów naprawczych ma dalej istnieć na rynku. Wskazany cel dłużnik może osiągnąć poprzez restrukturyzację swych zobowiązań w drodze zawarcia układu z wierzycielami.
Czym wyróżnia się PZU spośród innych postępowań restrukturyzacyjnych?
Postępowanie o zatwierdzenie układu wyróżnia się na tle innych postępowań restrukturyzacyjnych prostotą oraz brakiem skomplikowania. Szczególną cechę odróżniającą stanowi jego pozasądowy charakter. Umożliwia ono dłużnikowi zawarcie układu z wierzycielami wskutek samodzielnego zbierania głosów bez udziału sądu. Rola sądu restrukturyzacyjnego sprowadza się do kontroli przyjętego układu pod względem jego zgodności z prawem. Pomoc dla dłużnika stanowi doradca restrukturyzacyjny, pełniący funkcję nadzorcy układu. PZU zapewnia dłużnikowi szeroko pojętą ochronę. Składa się na nią zarówno ochrona przeciwegzekucyjna jak również ochrona przed rozwiązywaniem umów istotnych dla funkcjonowania przedsiębiorstwa dłużnika.
W 2023 r. rozpoczęto 4244 postępowania restrukturyzacyjne. Spośród postępowań restrukturyzacyjnych dłużnicy najczęściej występowali o restrukturyzację w ramach postępowania o zatwierdzenie układu. Stanowiły one 92,34% wszystkich wskazanych powyżej postępowań, co szczególnie podkreśla jego popularność.
Kim jest nadzorca układu?
Nadzorca układu sprawuje nadzór nad PZU. Wskazaną funkcję sprawować może wyłącznie licencjonowany doradca restrukturyzacyjny. Doradca restrukturyzacyjny co do zasady pełni funkcję nadzorcy układu od podpisania z dłużnikiem umowy o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania. Nadzorca układu zobowiązuje się do dokonania czynności niezbędnych do przygotowania układu, zebrania głosów, a następnie uzyskania postanowienia sądu o zatwierdzeniu układu. Do czynności tych należy w szczególności przygotowanie wspólnie z dłużnikiem planu restrukturyzacyjnego, propozycji układowych, spisu wierzytelności oraz spisu wierzytelności spornych. Poza tym nadzorca układu współpracuje z dłużnikiem w zakresie sprawnego oraz zgodnego z prawem zbierania głosów przy zachowaniu praw wierzycieli. Do obowiązków nadzorcy układu należy również złożenie sprawozdania o możliwości wykonania układu. Dodatkowo na nadzorcy układu spoczywa obowiązek informacyjny zarówno wobec dłużnika jak również wobec wierzycieli. Nadzorca układu nadzoruje postępowanie pod względem zgodności z prawem, a także pod względem zachowaniem słusznego interesu wierzycieli. Wobec powyższego nadzorca układu jest obiektywnym organem postępowania, pomagającym dłużnikowi oraz wierzycielom w znalezieniu porozumienia.
Kto i kiedy może przeprowadzić PZU?
Postępowanie o zatwierdzenie układu, jak pozostałe rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych, znajduje zastosowanie wobec przedsiębiorców. Zgodnie z definicją zawartą w Kodeksie cywilnym zalicza się do nich osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadzące we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Restrukturyzacji mogą podlegać również spółki kapitałowe w organizacji, stowarzyszenia, fundacje, związki zawodowe, kościelne osoby prawne oraz instytucje badawcze. Zdolność restrukturyzacyjną posiadają także wspólnicy osobowych spółek handlowych, ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczeń całym swoim majątkiem. Dotyczy to wspólników spółki jawnej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej, a także partnerów w spółce partnerskiej. Dodatkowo zdolność restrukturyzacyjną posiadają również osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo rolne. Zdolności restrukturyzacyjnej nie posiada spółka cywilna, taką zdolność mają wyłącznie jej wspólnicy, posiadający status przedsiębiorcy. Szczegółowy katalog podmiotów, wobec których wyłączona została dopuszczalność przeprowadzenia PZU, zawarty został w art. 4 ust. 2 ustawy Prawo restrukturyzacyjne.
Aby mieć możliwość skorzystania z procedur restrukturyzacyjnych, dłużnik musi być albo niewypłacalny, albo zagrożony niewypłacalnością. PZU może być prowadzone jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Wierzytelności sporne to takie, których istnienie dłużnik kwestionuje. W przypadku, gdy suma wierzytelności spornych jest wyższa, postępowanie o zatwierdzenie układu nie może być przeprowadzone.
Ile jest wariantów PZU?
Przepisy prawa restrukturyzacyjnego dopuszczają skorzystanie przez dłużnika z dwóch wariantów PZU. W pierwszym wariancie dokonuje się obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, dzięki czemu dłużnik uzyskuje ochronę przeciwegzekucyjną. W drugim przypadku postępowanie prowadzone jest bez dokonywania obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego pozbawiając dłużnika wskazanej ochrony.
W dwóch przypadkach dokonanie obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego jest niedopuszczalne. Po pierwsze, gdy w ciągu ostatnich dziesięciu lat dłużnik prowadził PZU, w którym dokonano obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego. Po drugie, jeśli w ciągu ostatnich dziesięciu lat umorzono postępowanie restrukturyzacyjne prowadzone wobec dłużnika, z wyjątkiem sytuacji, gdy umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego nastąpiło za zgodą rady wierzycieli. Nadzorca układu stwierdzając wskazane powyżej okoliczności zobowiązany jest odmówić dokonania obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego.
Od jakiego momentu rozpoczyna się PZU?
Moment rozpoczęcia PZU wiąże się z datą zawarcia pomiędzy dłużnikiem a doradcą restrukturyzacyjnym umowy o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania. Jest to pierwsza formalna czynność rozpoczynającą działania dłużnika. Z uwagi na pozasądowy charakter PZU konieczne jest określenie daty rozgraniczenia wierzytelności objętych układem od wierzytelności nim nieobjętych. Służy temu ustalenie przez dłużnika dnia układowego, które następuje niezwłocznie po rozpoczęciu przez nadzorcę układu pełnienia swojej funkcji. Jak zostało wskazane powyżej, co do zasady następuje to z chwilą zawarcia umowy o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania. Według stanu z dnia układowego określa się uprawnienia wierzycieli do głosowania nad układem oraz skutki przyjętego układu. Wierzytelności powstałe po dniu układowym nie są objęte układem. Zgodnie z wolą ustawodawcy dzień układowy przypada nie wcześniej niż trzy miesiące i nie później niż dzień przed dniem złożenia wniosku o zatwierdzenie układu.
Jak długo trwa PZU?
Postępowanie o zatwierdzenie układu, co zostało już zaznaczone, wyróżnia się prostotą oraz brakiem skomplikowania. Konsekwencją powyższego jest krótki czas jego trwania. Rozpoczęcie procedury ma miejsce z chwilą zawarcia pomiędzy dłużnikiem a doradcą restrukturyzacyjnym umowy o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania. Następnie przedsiębiorca przygotowuje dokumentację niezbędną do przeprowadzenia postępowania. Wskazany okres trwa średnio od 1 do 2 tygodni, w zależności od zaangażowania dłużnika. Następnie w zależności od wariantu PZU może dojść do obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Nie jest to element obligatoryjny, jednakże w praktyce najczęściej do niego dochodzi z uwagi na możliwość uzyskania ochrony przez dłużnika.
Po dopełnieniu kwestii formalnych należy pozyskać głosy od wierzycieli. Wierzyciele oddają swe głosy za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych – to najistotniejszy etap postępowania. Wierzyciele decydują wówczas czy zamierzają przyjąć propozycję nowych zasad spłaty swych wierzytelności zaproponowanych przez dłużnika. Następnie w przypadku dostatecznego poparcia przez wierzycieli zaproponowanego przez dłużnika układu, dłużnik składa do sądu wniosek o zatwierdzenie układu. Pod uwagę należy wziąć przepisy dotyczące wyznaczenia dnia układowego oraz okresu „ważności” głosu oddanego przez wierzyciela. Przepisy te wpływają na termin, w którym dłużnik powinien złożyć do sądu wniosek o zatwierdzenie układu. Wobec powyższego cały okres od obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego do złożenia wniosku o zatwierdzenie układu, trwa około 3 miesięcy.
Po złożeniu przez dłużnika wniosku o zatwierdzenie układu następuje etap sądowy. Na tym etapie sąd dokonuje formalnej weryfikacji wniosku oraz zgodności z prawem zawartego układu. Sąd wydaje postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia układu w terminie 2 tygodni od dnia złożenia wniosku o zatwierdzenie układu. Jednakże jest to termin instrukcyjny, wobec czego w praktyce wskazany okres ulega zazwyczaj wydłużeniu. Podsumowując, wskazać należy, iż przy sprawnym działaniu możliwe jest przeprowadzenie PZU w czasie od 4 do 5 miesięcy. Trzeba jednak brać pod uwagę różne czynniki, które mogą istotnie pewne etapy przedstawionego okresu wydłużyć.
Czy dłużnikowi przysługuje ochrona w trakcie PZU?
Wybrany przez dłużnika wariant postępowania ma wpływ na to, czy dłużnik skorzysta z ochrony w trakcie PZU. Decydując się na dokonanie obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, dłużnik uzyskuje ochronę od chwili obwieszczenia. Po pierwsze od chwili wskazanego obwieszczenia kontrahenci dłużnika nie mogą wypowiedzieć mu umów o podstawowym znaczeniu dla prowadzenia przedsiębiorstwa. Ochrona ta ulega jednakże wyłączeniu w przypadkach wskazanych w art. 256 ust. 3 ustawy Prawo restrukturyzacyjne.
Po drugie z chwilą dokonania obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego postępowanie egzekucyjne skierowane do majątku dłużnika wszczęte przed dniem obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem dokonania tego obwieszczenia. Ponadto, od wskazanej daty niedopuszczalne jest wszczynanie nowych postępowań egzekucyjnych wobec dłużnika. Jako niedopuszczalne uznać należy także wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia na majątku dłużnika.
Ochrona przysługuje dłużnikowi przez minimum 4 miesiące. Ulega jednak przedłużeniu w przypadku terminowego złożenia przez dłużnika wniosku o zatwierdzenie układu do właściwego sądu restrukturyzacyjnego. Ochrona trwa wówczas do dnia zakończenia postępowania o zatwierdzenie układu lub prawomocnego umorzenia postępowania w przedmiocie rozpoznania wniosku o zatwierdzenie układu.
W przypadku wariantu PZU bez dokonania obwieszczania o ustaleniu dnia układowego, opisane powyżej formy ochrony dłużnikowi nie przysługują. Wobec powyższego, mając możliwość wyboru dłużnicy rzadko wybierają wariant PZU, któremu nie towarzyszy dokonanie obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego.
Podsumowanie
Wskazana powyżej charakterystyka PZU spowodowała, iż było to najczęściej wybierane postępowaniem restrukturyzacyjne w 2023 r. Niezaprzeczalne atuty PZU stanowią jego prosty charakter oraz krótki okres trwania. Po pomyślnym przeprowadzeniu PZU przedsiębiorca unika upadłości, co stanowi główny cel postępowania restrukturyzacyjnego. Dzięki temu rozwiązaniu dłużnik ma możliwość dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa, osiągając przy tym satysfakcjonujący zysk. Z drugiej strony jest to rozwiązanie korzystne także dla wierzycieli, zwiększając ich szansę na zaspokojenie należności w wyższym stopniu.
Podkreślić należy, iż każdy przypadek wymaga indywidualnego podejściu opartego na właściwym rozpoznaniu potrzeb. Wobec powyższego w przypadku zainteresowania z Państwa strony tematem postępowania o zatwierdzenie układu bądź szeroko pojętą restrukturyzacją zachęcamy do kontaktu.
autor: radca prawny Michał Kosecki
Lange Restrukturyzacje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Powyższy artykuł nie stanowi porady prawnej ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa, a jego charakter jest wyłącznie informacyjny.
Treść artykułu odzwierciedla poglądy i stanowisko autora związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prawnych oraz prasowych.
Zarówno Lange Restrukturyzacje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i autor wpisu nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych po zapoznaniu się z powyższym artykułem, bądź na jego podstawie.
Źródła:
- Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2309 z późn. zm.);
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.);
- analiza Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej https://www.coig.com.pl/2023-restrukturyzacje-firm_grudzien.php